Motosikletin Genel Yapısı ve Kullanımı

KUMANDALAR

• Sol elcik (manet): Debriyaj
• Sağ elcik: Ön fren
• Sağ pedal (peg): Arka fren
• Sol pedal: Vites
• Sağ gidon elciği (barı): Gaz kolu

OTURUŞ ŞEKLİ

• Motora merkezi konumda dik oturun.
• Pedallara ayaklarınızın ayaları ile sağlam basın.
• Kumandaların kolaylıkla erişebileceğiniz şekilde ayarlı olmasına dikkat edin. Elcikler omuzlarınızdan bileklerinize doğru kollarınızın eğimi ile aynı doğrultuda ayarlanmalıdır.
• Kollarınızı ve omuzlarınızı kasmayın. Gevşek tutun. Başınızı omuzlarınızın içine çekmeyin.
• Elcikleri çok sıkmayın. Sıkarsanız, bu hareketiniz, dönüşlerde dönüş hattınızın açılmasına sebep olur. Rahat bir şekilde tutun, gidona asılmayın yada dayanmayın.
• Motoru bacaklarınızla sıkı tutun. Karın kaslarınızla bu durumu destekleyin.
• Öne veya arkaya ağırlık kaydırmalarını belinizden eğilerek yapınız. Kalçalarınızı sele üzerinde öne yada arkaya kaydırmaya çalışmayınız.

BAKIŞLARIN KULLANIMI

• Omuz üzerinden bakış alışkanlığını kazanın.
• İleriye bakmayı öğrenin.
• Baktığınız objeye yönelirsiniz. Bu yüzden bakışlarınız hiçbir obje üzerinde iki saniyeden fazla takılı kalmamalıdır. Devamlı bir sonraki varmanız gereken güvenli alana ve ileriye bakın. İleri bakış nedir? Nasıl Gelişir? Sürüş esnasında ileri nasıl bakılır? Sürüş esnasında en önemli olay ileriye bakabilmektir. İleriye bakabilmek, neyin önemli olduğunu fark etmek, motosiklet sürücülüğünün hayati öneme haiz bir unsurudur. Bu unsur sanki herkesin kolayca uygulayabileceği bir şeymiş gibi gözükebilir fakat göreceksiniz ki ileriye bakış hakkında öğrenilecek çok şey vardır. Baktığınız tarafa doğru sürersiniz bu yüzden dönüşü iyi öğrenebilmeniz içinde doğru yöne bakmak zorundasınız. Trafikte sürüş için genelde gördüğünüzden fazlasını fark etmek zorunda olduğunuzu göreceksiniz.

AYNALARIN AYARLANMASI

• Birbirlerinin eksiğini tamamlayacak şekilde ayarlayın.
• Kör nokta kalmayacak şekilde aynalarınızın ayarını yapınız.
• Herhangi bir yan aynadan kolunuzu veya omzunuzu görüyorsanız o aynayı daha fazla yola doğru açınız ki daha fazla yolu ve daha az kendinizi göresiniz.
• Sürüş esnasında 5-7 saniyede bir arkanızı aynalardan kontrol etmeyi alışkanlık haline getiriniz.
Örnek: Sağ aynanızı kör noktaları görmek için ayarlıyorsanız sol aynanızı arkanızdaki yolu ve trafiği görecek şekilde ayarlayınız.
Not: Ayna ayarınızı yaparken Türkiye de sağ trafik yavaştır sol hızlıdır diye bir ayrımla ayardan kaçının çünkü maalesef bu kurala uyan pek yok.

FREN YAPMAK

• Gazı kapatın. Ön frenle başlayın. Ön fren kolunu ani bir hareketle kapmayın. Önce hafif dokunun (%20)kafa biraz dalınca daha sıkı(%80) sıkabilirsiniz. Kilitlemeden.
• Bu işlem esnasında gözünüz ileride ve yol yüzeyinde olsun. Kayganlık belirtisi veren yol yüzeyi renk ve desenlerinden ön tekeri uzak tutunuz.
• Kaygan zeminde acil frenleme gerekirse frenleme yerine kıvırarak boşluklara kaçmanız daha uygun olabilir.
• Yokuş aşağı gevşek zeminlerde arka frenle birlikte vites küçülterek motor freni yapmayı tercih ediniz. Ön frene dokunmayınız.
• Bir seneyi doldurmadan yolculu sürüşler yapmayınız. Dinlemeyip yaparsanız yalnızken yaptığınızdan daha önceden fren yapmaya başlayınız.
• Duruş yapacaksanız debriyajı çekip 1. vitese kadar vitesleri düşürünüz. Aksi takdirde tekrar kalkışta motoru stop ettirirsiniz.

ACİL FRENLEME (MAKSİMUM FRENLEME)

• Gazı kapatın.
• Ön freni sıkınız.
• Arka freni sıkınız.
• Ön freni daha fazla sıkınız.
• Motoru teklemeye düşürmeden veya stop ettirmeden debriyajı çekiniz. (Vitesli motorlarda).
• Vites ve aynalarla uğraşmayınız.
• Tekerleri kilitleyip kaydırma yapmaktan kaçınınız.
• Motoru düz bir hatta tutunuz.
• Gözünüzü ilerinizden ayırmayınız. Şahin gibi süzünüz. Bir Japon şahin türü olan avcı kuş kilometrelerce yukarıdan avını görüp saatte 300km hızla pikeye geçer. Bu avcı kuşun adı Japonca HAYABUSA dır.
• Acil durumlarda motor tam durduğunda sol ayağınızla yere basınız sağ ayağınız arka fren pedalı üzerinde hazır olsun.
İpucu: Kuru havalarda ön freni ağırlıklı kullanın (%80) ve hedefiniz en çabuk olarak en kısa mesafede durmak olsun. Yağışlı havalarda, ıslak zeminlerde ön fren ağırlıklı fren yapılmamalıdır. Eşit dağılım (%50-50) tavsiye edilir ve duruş süresi iki misline çıkarılır. Islak havalarda ön tekerin kontrolünü kaybetmek çok kolaydır.

DURMAK

• Dengeyi muhafaza ederek motoru dik konumda tam duruşa getiriniz.
• Tam duruş gerçekleştiğinde iki ayağınızla birden yere basınız.
• Ayaklarınız tüm alt yüzeyi ile yere basınız. Parmaklarınızla yada ayağınızın yarısıyla değil. Bunu yapamıyorsanız motor size yüksek geliyor demektir.

DÖNÜŞ YAPMAK

Teknik:
• Selede ağırlığınızı aktarınız.
• Dış (dönüşün aksi yönündeki) taraftaki dizinizi tanka bastırınız.
• İçteki (dönüş tarafındaki) pedala ağırlığınızı veriniz.
• Kontrayı basınız. Sağa dönüş için sağ elciği sola dönüş için sol elciği ileri itin.
• Virajın tam ortasına gelip çıkışı gördüğünüzde dış taraftaki pedala ağırlık vererek motoru dik konuma getirin ve doğru bir şekilde pozitif gazlamaya geçiniz.

Prensipler:
• Gözlemek: Her şeyden önce aynalardan kontrol ediniz. Dönüş yapmanınız yoldaki pozisyonunuzu, hızınızı ve yönünüzü değiştirecektir. Bu yüzden hareketinizi emniyete almak durumundasınız.
• Sinyal vermek: Yoldaki araçlar dönüş niyetinizi sinyal vererek belli edin.
• Manevra yapmak ve pozisyona girmek: Hareketinizle motoru dönüş pozisyonuna sokun; sol dönüş için hattın sol çeyreğine sağ dönüş için hattın sağ çeyreğine geçin.
• Hız: Yavaşlamaya başlayın (önce ön fren sonra onu arka fren takip etsin) ve vites küçülterek virajı almağa hazırlanın. Doğru yaklaşım çok önemlidir bu sayede bakmak ve görmek için ve gördüğünüz, üzerinize gelen tehlikelere karşıda zamanında reaksiyon göstermek için yeterince vaktiniz olsun.
• Bakın: Dönüşten vazgeçmek için çok geç olmadan yaşam kurtarıcı bir bakışla çevrenize son bir kere bakın. Sağ dönüşlerde dış kenarınızı sol dönüşlerde iç kenarınızı kontrol ederek sizi sıkıştıran var mıdır emin olun.
• Kontrol: Dönüşü tamamladığınızda da arkanızı tekrar kontrol edip sinyalinizi söndürmeyi unutmayın.

İpucu: Ağır motorlarda veya yolculu sürüşlerde doğru vitese düştüğünüzden bilhassa emin olunuz. Dönüş sizin öngördüğünüzden daha dar çıkıp hızınızı düşürdüğünde tekrar bu hızdan motoru kaldıracak doğru viteste olmak bazen lüzumsuz yaralanmalara bazen de yaşam kayıplarına engel olur.

U DÖNÜŞÜ YAPMAK

U dönüşü tekniğinin anahtarı yavaş sürüş kontrolüdür. Esası motorun dönüş boyunca hareketini sağlamak ve hızı arka fren vasıtasıyla kontrol altında tutmaktır.
Aşağıda temel teknik safhaları verilmiştir:
• Pozisyon seçmek: Yolun mümkün olduğunca en fazlasını kullanınız. Kaldırıma mümkün olan en yakın noktadan başlayınız. Ayağınız için gerekli yeri bırakmanız yeterlidir.
• Gözlemek: Başlamadan önce çevrenizin serbest ve güvenli olduğundan emin olunuz. Ön ve arkanızı gelen vasıtalar olup olmadığı konusunda kontrol ediniz. Yayalara dikkat ediniz.
• Hareket: Motor devrini normalden biraz yüksek tutunuz. Ön frene dokunmadan debriyajı kavrama noktasına getirip hareketi başlatınız, ayağınız arka frende olsun. Dengenizi sağlamak için dönüşün tersi yönüne biraz sarkınız. Son bir bakışla kontrolünüzü yapınız. Gidonu eşit ve rahat hareketlerle ama sonuna kadar çevirmeden döndürünüz. Hareket esnasında hızınızı arka frenle kontrol ediniz. Bakışlarınız dönmek istediğiniz yöne doğru olmalıdır. Yere yada kaldırıma bakmayınız.
• Bitiş: Dönüşü tamamlayıp başladığınız pozisyonun karşı tarafına ulaştığınızda durunuz ve uzaklaşmadan evvel tekrar ön ve arkanızı kontrol ediniz.
İpucu: Şayet devrilir gibi bir eğilim olursa debriyajı biraz daha bırakarak süratinizi artırınız. Yeterince dar dönemezseniz arka frene basarak hızınızı düşürünüz. Yokuş yukarı iseniz daha fazla gaz ve yokuş aşağı iseniz daha fazla arka fren gerekecektir. Ters eğimli yollarda da aynı durum geçerlidir.

MOTOSİKLETLE YÜRÜMEK

Motosikleti yanınıza alıp yürümek durumunda kalırsanız motorunuzu itmeyin çekin. Küçük motorları itmeniz problem olmayabilir ama ağır motorları kontrol etmek de zorlanırsınız.
Teknik:
• Bedeninizi gidona yakın tankın yanında tutunuz. Motorun kütlesinin büyük bölümü arkanızda kaldığında motorla birlikte yürürken manevra yapmanızın daha kolay olduğunu göreceksiniz.
• Sürüş pozisyonundaki gibi gidon elciklerini iki elinizle iki taraftan tutunuz. Ön freni gerekirse kullanınız. Tekeri kilitlemek den kaçınınız.
• Motoru hafif kendinize doğru yatırın. Dik tutmaya çalışmayın. Dik durumda iki tarafa da düşebilir ve sizden uzağa doğru düşerse tutmanız mümkün değildir.
• Başınızı yukarıda tutarak gittiğiniz yere bakınız ve diğer yolu kullananların da farkında olunuz.
İpucu: Ağır motorlarda motordan inmeden yan ayağı açmış olmayı adet haline getiriniz. Yürüyüşü bitirip tekrar motora bindiğinizde yan ayağı tekrar kapatınız.
Yazar:  Alpaslan Kuzucan