Dönüşlerde Ağırlık ve Denge

Dönüşte Ağırlık ve Denge

Motorunuzun tipi onun nasıl dönmek isteyeceğini tayin eder. Ağırlığınızı motorunuzun üzerinde nasıl konumlandırdığınız da yatış açıklığını, yol tutuşunu ve yönlendirme geri beslemesini etkiler.

Motosikletlerin dönüş kabiliyetlerinin artırılması için mühendisler sürekli bir araştırma içindedirler. Önün geometrisi motorun düz gidiş dengesini etkiler. İyi bir lastik profili ile de desteklendiğinde düzgün bir yüzey üzerinde yatan motorun yönlendirilmesi adeta doğal (dirençsiz) bir hal alır.

Motorun yönlendirilmesi ve dengesi ön tekerin temas halkası vasıtasıyla olur. Burada ön tarafın geometrisi ve sürücünün elciklere verdiği komutlarla birlikte yönlenme ve denge sağlanır. Eğer ön teker dönüş eğrisine doğru yeterince kırılmamışsa motosiklet daha fazla yatmak isteyecektir. Eğer ön teker eğriye doğru fazla kırılmışsa motor doğrulmak isteyecektir. Ön tekerin üzerindeki direnç yönlenmeyi etkiler ve lastik temas halkasının yeri motorun yatmak isteyeceği yönü verecektir.

Ağırlık kaydırma:
Selede ağırlık kaydırmakla sürücü motorun yüzeye göre yatış açısını ayarlar. Dönüş eğiminin karşı yönüne ağırlık kaydırmaya kontra yatış denir. Bu kontra yatış düşük süratlerde yapılan U dönüşlerde kullanılır. Bu teknik motorun daha kısa bir çap içinde dönmesini sağlar çünkü motoru ne kadar fazla yatırabilirseniz dönüşün çapı da o kadar dar olur. Yine siz bedeninizi yatırmadan motoru aniden yeni bir yatış açısına doğru bastırdığınızda bu da kontra yatış demektir.

Yol yüzeyinin eğimi merkezden kaçan temas halkasına bağlı olarak yönlendirmeyi etkiler. Sele üzerinde ağırlığınızın hareketi hem dönüş açıklığı ve hem de yönlendirme geri beslemesi üzerinde büyük etki yapar.

Sarkmak:
Bedenin dönüş eğimine doğru yatırılmasına sarkma tekniği denir. Sarkmak yatış açıklığını artıran bir tekniktir. Ayrıca temas halkasını da motosikletin merkezine daha yakın tutar. Bu da yönlendirmeyi nötr bir hale getiren unsurdur.

Yatış açısı az olan motosikletlerde sarkma tekniği sizin motor parçalarını yüzeye sürtme sorununuzu iyileştirmede yardımcı olur. Yeterince yatma açınız olsa bile bu defada sarkmak motorun dönmesi için gerekli yönlendirme çabanızın hafifletilmesine olumlu katkı yapar. Sarkmada motor daha dik konumda kalacağı içinde dönüş esnasında belirecek kum döküntüsü, ıslak zemin gibi kaygan noktalardan geçerken kayma riskinizde azalacaktır ancak buna karşın yol yüzeyindeki küçük bir tümsek yada çukur düşmenize sebep olabilir. Bu tabi ne kadar sarktığınıza da bağlıdır. Trafikte aşırı derecede sarkmalar yapılmamalı daha çok sele üzerindeki ağırlık kaydırılması tercih edilmelidir.

Eğer sarkma tekniğini kullanmak istiyorsanız bunu doğru yapmasını öğreniniz.

Sarkmanın temel noktaları:
Daha iyi bir dönüş kontrolü sağlamak için tüm sarkma mesafesinin tamamını kullanmak zorunda değilsiniz, selenin bir kenarından diğer kenarına kaymanızın da bir etkisi olacaktır. Ama daha fazla bir sarkma yapmak istiyorsanız şu noktalara dikkat ediniz.

• Erken sarkınız
Motor dönüş için yatışa geçmeden evvel ağırlığınızı kaydırın. Göğsünüzün üst kısmı dönüşe başlama noktasından bir iki saniye önce motorun dönüş yönündeki merkez hattına doğru çevirin. Burada üst taraftaki elciğe siz hazır olmadan dönüş başlamasın diye biraz basınç uygulamak durumunda kalabilirsiniz. Dönüşe başlama noktasında, yönlendirme ivmelerinizi gevşetiniz bu motorun yatması için gereklidir.

• Kapanınız
Üst dizinizi tanka yapıştırıp yakıt tankının üst çıkıntısına takın ki kaymayasınız. Üst taraftaki ayağınızı pedala sarın. (Ayağınızın iç kavisli olan bükümü pedalın dip tarafına iyice dayanmış olarak ayağınızı dışbükey bir vaziyette motora bastırmak).

• Göz seviyeniz ufuk hattına paralel olsun
Bu şekilde tutulan göz seviyesi yolu daha sabit, az değişen olarak algılamanızı ve dönüş kavisini daha iyi algılayarak motorun yönlendiği tarafı anlamanızı sağlar.

• Kontra (ters taraftan) basmak (yönlendirmek)
Motor yatmış durumda iken elciklere gitmek istediğiniz yönde basınız. Sola dönüş için her iki elciği de sola basmak motorun daha da yatmasını sağlar. Yada daha çok kullanılan şekilde sağa dönmek için sağ elciği itiniz sola dönmek içinde sol elciği ileri itiniz.

Gözlerinizi kaldırınız ve ileri bakınız. Bu iş dönüşün temelidir. Gerek hızın algılanmasındaki rolü gerekse dönüş safhalarındaki referans noktalarının önceden görülüp, kaçırılmadan gereken komutların verilmesinde ki rolüyle bakışların kullanımı çok önemlidir. Eğer yeterince ileri bakarsanız yolda ki ineklere veya yol kenarındaki ağaçlara vs de çarpmazsınız.

Burnunuz baktığınız yöne dönük olsun. Suratınız tamamen dönüş yönünüze doğru dönük olsun. Ama unutmayın boynunuzu bükerek gözlerinizi ufuk çizgisine paralel tutmanız gereklidir. Yani başınız yatış açınızla bir doğrultuda değil yere dikey bırakılan bir şakulle sanki aynı doğrultuda olacak ki baş ve iki gözün arasından hayali çizilen bir çizgi ufuk çizgisine paralel durumda olsun. Dönüşte ileriye bakınız evet, sağa dönüyorsanız sola yani dönüşün ters tarafındaki dış hat çizginse (geliş hattını ayıran çizgiyi geçmemeye dikkat ederek). Sola dönüyorsanız sağa yine dönüşün ters tarafındaki, sağınızda kalan yolun dış hat çizgisine doğru bakışlarınızı ileriye doğru kaldırıp bakınız. Bu bir S dönüş ise S ortasından sonraki dönemecin dış hatlarını takip ediniz. Ancak bu bir tam sağ yada sola bakış değil ama ortanın sağı yada solu gibi anlaşılmalıdır. İç tarafa bakmak ise sizi kasacaktır. Çünkü alanı daralttığınız için hızı olduğundan daha fazla gibi algılayacak olan beynimiz panik emrini devreye sokabilir.

Şimdi gelelim yoldaki ineklere, şayet böyle bir durum varsa ye kıvıracaksınız ve etrafından geçmiş olacaksınız yada maksimum acil frenlemeyle ye duracak yada süratiniz olmaması gereken bir seviyedeyse süratinizi bile düşüremeden vuracaksınız. Görüş mesafeniz eğer yoksa yani kapalı bir viraj sonrasıysa yada herhangi bir yükselti görüşü engelliyorsa o zaman kontrol artık sizden çıkar ve şans faktörü devreye girer. Aslında hairpin yani saç tokası denen sürekli ve keskin dönemeçlerin olduğu dağ yollarında bu görüş kısıtlanması kaçınılmaz bir durumdur. Ustalığınız yüksek seviyelerde bile olsa sarp inişli bir saç tokasında dönüşün yarısını geçemeden aniden beklenmedik bir tehlike belirmesi karşısında refleksleriniz ne kadar iyi olursa olsun bir reaksiyon göstermeniz için çok fazla hızlı gidiyor olabilirsiniz. Motorun kontrolünde iyi olabilirsiniz ama daha önemli bir konu vardır oda her zaman, her durumun kontrolünü elinizde tutmaktır. İşte gerçek ustalık burada başlar. Salt hızlı olmak ustasınız demek değildir. Buna rağmen şöyle veya böyle bir gün ve bir şekilde sizin hem motora hakimiyetinizin hem de duruma hakimiyetinizin yetmeyeceği bir an ve durumun karşınıza gelmesi de şansınıza kalmıştır. Kazanın mantığı yoktur. Bu sebeple akıllı bir sürücü donanımını ihmal etmeyecektir. Hiçbir şey olmayacak gibi değil de sanki düşüp yerde sürünecekmiş gibi sürtünmeye dayanıklı, tam korumalı donanımlar giyinilmelidir her zaman.

Mesaj şudur:
Eğer dönüşünüz bir kazaya dönüşürse asfaltta yada mıcır üzerinde sürüklenmeye başladığınızda üzerinize sürüşten evvel giydiğiniz donanım yüzeyle sizin aranızdaki tek koruyucu katmandır. Bu yüzden de donanım alırken hem kalitelisini hem de üzerinize rahat olanı alınız ki her zaman giymekten sıkılmayasınız. Donanım bir külfet olarak değil ancak motosiklet sürüşünün bir vazgeçilmez maliyeti olarak düşünülmelidir. Nasıl ki motorunuza bazı koruyucu donanımlar ekliyorsunuz aynı şekilde sürücünün donanımlarını da işin bütçesine eklemeden bu işe kalkışmayınız. Bilhassa yazın sıcak günlerinde kanınız soğutma için cildinize doğu pompalanmış bir vaziyetteyken düşüp yerde sürüklenirseniz o zaman size ne olur çok iyi düşününüz. Allah korusun.
Yazar:  Alpaslan Kuzucan