Genel Sürüş İpuçları

Aşağıda verilen açıklamalar orta veya geride konumlandırılmış ayak pedallarına sahip motorlar içindir ama prensiplerin bir çoğu ileride konumlandırılmış ayak pedal ve tam ayaklıklı motorlar (chopper) içinde geçerlidir.

Orta seviye ve hızlı dönüşlerin temel işlemleri:

1) Gevşeyin. Elleriniz, kollarınız ve karnınız gevşek olsun.
2) Dönüş için uygun olan sürate düşünüz. Dönüş başladıktan sonra frenleme yada vites küçültme yapmak durumunda kalınmamalıdır.(İz frenlemesi hariç).
3) Dönüş noktasını belirleyiniz.
4) Dönüşe bakınız. (İleriye doğru dönüşün içinden bakınız).
5) Dönüş noktasına vardığınızda dönüşü başlatmak için kontra basınız. Sağa dönüş için sağ elciği ileri ve sola dönmek için sol elciği ileri itiniz.
6) Dönüşün ilerisine doğru bakmağa devam ediniz.
7) Dönüşün orta noktasını geçtiğinizde çıkışa kadar gaz veriniz.

Şayet viraja fazla hızlı girilmemişse bu temel teknik yeterli olacaktır.

İleri seviye dönüş işlemi:

1) Gevşeyin. Eller, kollar ve karın gevşek.
2) Dönüş için uygun olan hıza düşünüz. Bu hız tüm dönemeç boyunca gazı kesmeden sürekli açık tutabileceğiniz bir dönüşe başlama hızı olmalıdır.
3) Beden pozisyonunuzu önceden hazırlayınız. Dönüşe başlamadan kendi merkez hattınızı motorun merkez hattının içine alınız. Ağırlığınızı iç pedala veriniz.(Bu dönüşün iç tarafındaki pedaldır, sağa dönüşte sağ pedal). Aynı anda hafifçe tanka doğru ileri kayınız. Bu esnada motosikletin dönüşe henüz geçmemesi için iç pedala ağırlığınızı verirken dış pedala da basınız ve elcikleri tutuşunuzu gevşetiniz.
4) Dönüşe başlama noktanızı belirleyiniz. Derin (geç) ve geniş (dış kenar) bir başlama yapınız. Ve hızla dönüşe geçiniz. Bakışlarınızla dönemecin çıkışını görene dek olabildiğince ileri bakınız.
5) İç elciği ileri itin ve dış elcikteki basıncı azaltın ve dış ayak pedalın üzerindeki baskıyı kaldırınız. Bunu çabuk ama düzgün yapınız, motoru viraja doğru savurmayınız. Bir kere istediğiniz yatış açısına ulaşılınca tüm yönlendirme düzeltmeleri için iç kolunuzu kullanınız. Dış taraftaki dirseğiniz yeri gösterir vaziyette olsun ve omuz kaslarınız tamamen gevşek durumda olarak muhafaza edilmelidir.
6) Motor dönüşe geçtiğinde hafifçe gazlamaya başlayınız. İvmeyi muhafaza edici gazlama(motorun boşta gezinir duruma düşmesini engelleyici oranda gazlama) süspansiyonların oturarak dengede kalmasını ve motorun yerden olan açıklığının muhafazasını temin eder.
7) İyi dönüş hattı geç apekslemek demektir. Maksimum yatış apeks noktasında yada ondan hemen önce istenir. Virajın(dönemecin) apeksinde(tam orta noktası) çıkışı görebilmeniz gerekir. Bakışlarınız burada maksimum çıkış açısını veren noktayı görebilmelidir. Bu nokta sola dönüşlerde yolun kenarı sağa dönüşlerde yolun merkez çizgisidir.
8) Apeks noktasını bir kere geçtiğinizde ve çıkışı gördüğünüzde gaz vermeye başlayınız. Aynı anda motoru doğrultmak için dış pedala ağırlık veriniz.
9) Motor dik pozisyona geldiğinizde ağırlığınızı tekrar arkaya doğru, doğal sürüş pozisyonuna kaydırınız.

Dönüş yöntemleri:

Motoru döndürmenin en önemli yöntemi kontra basmaktır. Dönüş için diğer tekniklerde vardır ancak bu diğer metotları kullanabilmek için sürücü ellerini kasmamalıdır. Tam tersi sürücü kollarını, omuzlarını ve karın kaslarını gevşek tutmalıdır. Motor siz izin verirseniz iyi bir şekilde dönecektir. Motora sırtınız hafifçe geriye kıvrık ve dirsekleriniz kırık olarak oturun. Eğer fazla geriye doğru oturursanız kollarınız düz olacağından motoru döndürmek zor olacaktır. Eğer çok öne oturursanız sırtınız düz olacağından motoru döndürmek yine zorlaşacaktır. 

Lastikleriniz ısındıktan sonra birkaç kıvırma hareketi yaparak ellerinizin, kol ve karnınızın gevşek olduğundan emin olunuz. Elleriniz gevşek olmalı, dirsekleriniz kıvrık yere bakar pozisyonda ve sırtınızın alt kısmı ile karnınız gevşek olmalıdır. Gidona yaslanmayınız (abanmayınız) ve elcikleri sıkmayınız.

1) Kontra basmakla döndürmek; sol elciği sola dönüş için ve sağa dönüş için sağa elciği ileri itmektir.
2) Gazla döndürmek: siz gazı düzgün bir tarzda kapattığınızda motor dönüşe geçecektir. Tersi olarak da gaz açtığınızda motor doğrularak virajdan çıkacaktır. Motor gazın uygun beslenmesi ile yatış açısını muhafaza edecektir. Gaz kesilmiş olarak dönemece girin ve dönüşe başlayın. Apeks noktasına ulaşmak için gerekli yatış açısını elde edince, gazın önce boşluğunu alın sonra yavaşça gazlamaya geçiniz. Bu yatış açınızın muhafazası için şarttır. Çıkışı gördüğünüzde de gazı daha fazla açarak motoru doğrultarak dönemeçten güvenle çıkınız.
3) Bacak baskısı ile döndürmek; dizinizi ve baldırınızın iç tarafını tanka bastırarak dönüşü başlatmak. Burada bacaklara odaklanılır, ellere değil. Bu durumda elleriniz gevşer ve elciklerin üzerindeki baskısı azalır. Elciklerin gevşemiş durumda tutuluşu sürüşün yumuşak ve düzgün olmasını sağlar.
4) Ayak pedallarına ağırlık aktararak döndürmek; başınızı ve omuzlarınızı dönüşün içine doğru hareket ettiriniz. İlaveten çeneniz ve ikinci derece olarak da ceketinizin ön fermuarı ile motorunuzun yönlenmesini sağlayınız. Ceketinizin fermuarı motorun yakıt tankının merkezinde yada hafifçe iç tarafına yerleşmiş olsun. Kalçalarınızı hafifçe iç tarafa alınız. Bu iki üç santimlik kalça hareketinin motoru yönlendirmesinde sağladığı avantajdan faydalanınız. Bu hareketleri yaparken elciklere asılmayınız. Kalçalarınız vasıtasıyla kuvvet alarak bu kalça kaydırma hareketlerini gerçekleştiriniz. Ayak pedallarına basarken ayaklarınızın ayalarını kullanınız. Hafifçe seleden yükselin ki kaymanız kolay olsun. Eğer ayak pedalları üzerinde eşit ağırlık muhafaza etmeyi unutmazsanız motor üzerinde her yöne kolaylıkla hareket edebilirsiniz.

Düşük hız U dönüşü:

1) Dış pedala ağırlık veriniz(sağa dönüş için sol pedal) ve iç pedalın üzerinde ağırlık kalmasın. İç taraftaki kolunuzun izin verdiği oranda ağırlığınızı dışa kaydırınız. (Kontra ağırlık uygulaması). Keskin bir yavaş U dönüşünde adeta selenin dış kenarına oturulur. Kasığınızı gaz tankına doğru yaslayınız.
2) Dönüş noktasını kaldırımdan başlatınız. (En yakın olan noktadan).
3) Dönüş tarafındaki omzunuzun üzerinden ama dönüş alanınıza, yere doğru bakınız.
4) Dönüşe başlama noktasında gidonu dönüş yönünde çeviriniz ve motorun dönüşünü başlatınız. Motorla birlikte sizde yatmayınız. Başınızı ve karnınızı dik tutun, ağılığınız dış pedalda olsun ve kalçanız selenin dış kenarında olsun.
5) Çıkışa doğru dönüşe bakınmayı devam ettirin ve dönüş sonunda motoru doğrultmak için gaz veriniz.

Frenlemek:

1) Fren elciğini kademeli sıkınız. Sert frenlemeden önce hafifçe bir saniye sıkınız. Kademeli sıkma ağırlığın öne aktarımını sağlar ve bu da frenleme gücünün(durdurma gücünün) artması demektir. Bu ağırlık aktarımının olmasına izin vermeden yapılacak sert frenleme ön tekerin kazıklayıp kayması demektir.
2) Ön teker kaymaya başlarsa ön fren elciğini hemen bırakınız. (Bırakma düzgün olarak yapılırsa daha uygun olur). Arka teker kaymaya başlarsa arka freni motor durana kadar öylece basılı vaziyette tutunuz.
3) Tüm frenleme işlemi esnasında başınızı dik ve bakışlarınızı ileride tutunuz.
4) Bu tip kazıklayarak durdurma talimlerini trafiğe kapalı güvenli alanlarda yeterince yaparak ustalaşınız. Yavaş hızlardan başlayarak üst hızlara doğru talimlerinizi genişletiniz. Ta ki her iki freni de kazıklamadan, kaymaya sebep olmadan kullanabilecek duruma gelene kadar. Frenler genellikle kazıklamadan önce bir ses çıkarır. Kendine has bir ses. O sesi tanıyınız.
5) Kavşaklara yaklaşırken iki parmağınız ön fren elciğinin üzerinde olsun. Bu size saniye kazandırır ki 60 km süratte 20 metre civarı bir kazançtır. Kavşaklarda size doğru karşı yönde durmuş bekleyen vasıtaların ön tekerlerinin pozisyonlarına bakınız. Tekerler çamurluklardan daha çabuk size uyarı verir. Teker dönmeye başlarsa bilin ki araç dönüşe geçiyor demektir. O zaman siz durunuz.
6) Daima birinci viteste durun ki arkadan gelebilecek bir çarpışmadan hemen önce kaçabilesiniz.

Vites değiştirmek:

Yükseltmek:

Düzgün vites yükseltmek demek devir düşmesine izin vermeyecek oranda hızlı bir şekilde vitesi yükseltmek demektir. Debriyajın dişlileri ayırarak gücü aktarım organından alması ile olur. Bu arada ki güç kesintisi motoru ve üzerindekileri etkiler. Ağır değişim devrin düşmesine ve debriyajın tekrar kavramasından sonra motorun teklemesine neden olur. Debriyajı sıkarken bir an gaz kesin ve debriyajı bir iki santim çekerek(debriyaj kolunun kavrama noktası nasıl ayarlanmışsa ona göre) değişimi yapın ve debriyajı salarken gazı tekrar uygun oranda vererek kavramanın sarsıntısız olmasını sağlayınız.

1) Debriyaj kolunu maksimum hassasiyet için parmak uçlarınıza en yakın yerde tutunuz.
2) Vites değiştirme pedalını önceden sol ayak baş parmağınızla yükleyiniz. (Boşluğunu alınız).
3) Gazı %30 gibi kesiniz.
4) Debriyajı gücü arka tekerden ayırmaya yetecek oranda çekiniz. Elciğe kadar çekmeniz gerekmez. Bazı motorlar tam gazda debriyajın çekilmesine gereksinim duymazlar. Bazıları çok az bir dokunmaya gereksinim duyarlar.
5) Vites değişim pedalının yüklenmesi ile değişim olabilmelidir. Bazı motorlarda bu yüklenmenin dozunun daha fazla olması gerekebilir.
6) Debriyajı düzgün bir tarzda bırakınız, bu esnada da gazı açarak vites yükseltme işlemini tamamlayınız.

Düşürmek:

Vites düşürmek motoru gelecek bir duruma hazırlamak ve gerekli devire düşürmektir. Bu durum dönemeç olabilir, bir yokuş yada iniş olabilir yada kavşak olabilir vs.

Burada da önemli olan motor devrini çok düşürerek bu değişim sonucunda debriyajın bırakılarak tekrar kavramanın sağlandığı an da motoru ve üstündekileri sarsmamaktır.(Kaskların birbirine çarpışması). Şayet arka tekerden vites düşürme sonunda bir sekme sesi alırsanız siz devri yeterince doğru ayarlayamıyorsunuz demektir. Bu sekme sesi arka tekerin anlık kilitlenme sesidir. Motorun devrinin yol süratine uydurulmasından oluşan bir durumdur.

Vites küçültürken ara gazı veriniz. Bu gazın %50 oranında hızla açılıp kapanması ile yapılır. Bilekten yapılan bir harekettir. Bu motor devrini debriyajı bırakmadan önce alt vitese uyarlamak amacıyla yapılan bir harekettir. Vites yükseltirken takometreden devrin ne kadar düştüğüne bakın ve düşürürken bu oranda devri yükseltici ara gazını veriniz.

Vites küçültme işlemi toplam bir saniyeyi geçmemelidir.

1) Gazı hafifçe kesiniz.
2) Debriyajı gücü arka tekerden ayırana kadar çekiniz.
3) Gazı toplam dönüş çapının yarısı oranında aç kapa yapınız.
4) Yeni alt vites için değişim pedalına basınız.
5) Debriyajı düzgünce bırakırken gazı açınız.

Vites küçültme motor freni yada motor kompresyonu(sıkıştırması) denen frenlemede de kullanılır. Ama bu tip motor frenlemesini küçük hız değişimleri için yapınız. Bunun dışında durmak için veya yavaşlamak için frenleri kullanınız. Toplu sürüşlerde motor freni ile yavaşlama yapmadan önce frene hafifçe basarak arkanızdaki sürücüleri fren lambalarınızla uyarınız.

Ara gazının ve frenlemenin birlikte yapılması zor bir iştir. Alışkanlık ister. Bu durumda frene işaret ve orta parmağınızla basarken baş parmak ve diğer dış parmaklarınızlada (yüzük ve küçük parmak) gidonu tutunuz. Bu el alışkanlığını kazanmak zaman alır. Genellikle önceleri parmaklara kramplar girebilir ve dış parmaklarda kilitlenmeler olur ama geçer. Frenlemede kullandığınız iki parmağı hafif bükülü olarak tutunuz ki bu onları gaz kolunun hareketlerinden ayrı tutabilsin. Bu arada da her zaman olması gerektiği gibi üst bedeninizi gevşemiş, relaks bir vaziyette tutunuz ve gidon elciklerine abanmadan duruşunuzu muhafaza ediniz.
Yazar:  Alpaslan Kuzucan