Sollama Tekniği
S Dönemeçlerde Sollama Hattı: Mavi üçgenin içi de görüş alanınızın içinde ise kırmızı sollama hattını takip ederek sollama yapılabilir.
Res. 1
Kavşakta Sollama Hattı: Kavşaktaki arabanın görüş derinliği sizi içine almıyor. Başlama noktanız risk bölgesinde. Bu durumda aracın sizi görmediğini farz ederek sollamayı erteleyiniz.
Res. 2
SOLLAMAK SÜRÜŞÜN EN TEHLİKELİ BÖLÜMÜDÜR
Sollama yapacağınız zaman kendinize daima şu soruyu sorunuz: Şu an sollama yapmam güvenli mi, değil mi?
Sollamak sürücülükteki en tehlikeli andır. Takipli yada takipsiz sollama yaparken çizdiğiniz çıkış, geçiş ve giriş hatlarınız dairesel değil düz ve genelliklede giriş hattı geçişin bir uzantısı şeklinde olmalıdır.
Sollarken genel olarak anlaşılması gereken iki nokta vardır. İhtiyaç mı yoksa istemek mi sizi sollama işlemine yönlendiriyor? Maalesef hoşlanmak gerekliliğin önünde gidiyor çoğu zaman. Doğru olan ise sollamayı yapmamanın tehlikeli olduğu zaman sollama yapılmasıdır. Tabi bu ideal ölçü pratikte bu günün tüm diğer davranış kalıpları içinde olanaksız bir düşünce haline gelmiştir. Ancak risk faktörü en düz ve sıradan sollama fiilinde bile vardır.
Bir kere geçtiğiniz aracın sürücüsü üzerinde hiçbir kontrolünüz yoktur. Düz yolda sizi fark etme ihtimali yüksektir ama dönüşlerde bu ihtimal çok düşer. Hatta dönüşün ortasında aynasından sizi görse bile tam dönüş ortasında sollama yapacağınızı tahmin edemeyebilir. Hatta karşı yönden gelen araç da sizin sollamaya kalkacağınızı düşünemez. Ve şayet siz virajın görebileceğiniz en ileri noktalarına değil de hemen önünüzdeki yola odaklanmışsanız gelen vasıtayı sizinde görmeme ihtimaliniz oldukça yüksektir. Bu yüzden bakış tekniği motor kullanmada çok önemlidir. Karşıdan gelen aracın durumu kurtarmak için kırma yapması olasıdır ama genellikle araç sürücüleri sigara yakarken yada ses sistemine CD yerleştirirken veya cep telefonlarını kullanırken de arabalarını sağa sola istemsiz olarak kırarlar. Bu yüzden buna hiç güvenmeyin.
Sollamaya karar vermeden önce yol ikaz ve işaretlerine dikkat edilmeli ve sollayacağınız araç eğer maksimum 90 km/saat hızla seyrediyorsa siz sollama hattına çıkacağınız anda en az 200metre serbest yol mesafesi olması gerekir ki buda 4 adet kedi gözüdür. Aynı zamanda önünüzde seyreden sollayacağınız araçta siz geçinceye kadar kendi boyuyla en az üç boy yol katedecektir.
Sürat arttıkça bu güvenli kabul edilen mesafelerde çoğalarak artar. Tabi karşı yönden gelen aracın sürati de 90 km/saatin üzerinde olursa bu mesafe dahada artar. Yani göz önüne alınması gereken bilinmeyen risk faktörleri çoktur. Şayet bir virajda karşı yönden gelen bir motosikletse ve bu motor orta çizgiye yakın değil de yolun dış kenarına yakın seyrediyorsa siz bu motoru dört tekerli bir araca kıyasla daha geç görürsünüz ve buda kafadan çarpışma riskini getirebilir.
Birde yanlış zaman/mesafe değerlendirmesi yapabilirsiniz. Geçmiş tecrübelerinize bakarak görünen alanı mevcut hızınızla şu kadar zamanda geçebileceğinizi varsayarsınız. Bilhassa açık keskin olmayan virajlar sürücüleri hızlanmaya davet eder. Her iki tarafı da. Bu durumda karşı yönden gelen motor saatte 90 km ile ve sizde 100 km ile gidiyorsanız bu 190 km/saat bir yaklaşma hızıdır ve insan beyninin evrimleşme süreci bu hızda sağlıklı bir ölçüm yapma, değerlendirme yetisine henüz ulaşamamıştır. Bu durumda yaptığınız en iyi tahmin den öteye gidemez. Büyük bir ihtimalle de siz gelenin hızını olduğundan az tahmin edersiniz ve sollamak için elinizdeki zamanı daha fazla zannedersiniz. Sonuç acı bir fren ve kaza sesi.
Bir diğer durumda tam karşınızda araç görmekle panikleyip yanlış kumandalar vermeniz ve tabi bu durum karşıdan sizi aniden karşısında gören araç sürücüsü içinde geçerlidir. Paniklenmediniz ve karşı sürücüde paniklemedi diyelim. Siz aniden içeri kırarsınız belki ve karşı araçta şarampole kırar ve siz onu yoldan atmış olursunuz belki de kaza yaptırmışsınızdır. Bunu ister misiniz?
Virajlarda risk faktörleri çok daha fazladır. Virajın aniden kapanması, kör noktadan fırlayan vasıtalar yada bozulduğu için yola bırakılmış bir araç, çok ağır seyreden zirai araçlar, yola yamaçlardan veya diğer araçlardan dökülen taş veya mıcır, yağ, mazot her an bir kaza getirebilir.
Burada tek bir ölçü vermek zordur ama kesinlikle süratinizin; gördüğünüz, önünüzdeki güvenli serbest alanda durmanıza izin verecek bir seviyede olması zaruridir. Bunun üzerindeki hızlar beklenmedik bir anda kaza getirebilir. Hatta önünüzdeki görünür serbest alanın yol yüzeyini de görmeye çalışınız çünkü temiz bir yüzeyde durabildiğiniz bir sürat yolun herhangi bir noktasında yağ, mıcır gibi maddeler varsa durmanıza yetmeyecektir. Bu sebeple riskleri küçümsemeyin ve ne kadar ileriyi görmeniz gerektiği konusunda yanlış hesaplar yapmayın.
Risk Faktörleri:
1.Bir araca arkadan yaklaşmaktasınız. Öteki sürücü varlığınızdan haberdar olmayabilir.
2.Sollamak üzere yaklaşan sürücünün hızı öndeki araçtan doğal olarak daha fazla olacaktır. Bu yüzden sürücülerin reaksiyonları da sürüş hızlarına uygun olacağından oluşan tepkilerin farkı bir sarhoşunki ile bir sporcunun reaksiyonları arasındaki fark oranına kadar farklı olabilir. Bir şey yanlış giderse iki sürücünün tepkileri arasında kesinlikle bir uyum olmayacaktır.
3.Motosiklet bir vasıtayı sollayacaksa hattının %50 si kısıtlanmaktadır. Tabi buda hata kaldırma toleransını yarıya indirecektir. Sollayan sürücü sollama esnasında önündeki aracın her an üzerine kırma riski ile karşı karşıyadır.
4. Sollamaya geçerken önündeki aracın motosiklet sürücüsünün ilerideki yolun durumunu görmesini engellemesi de bir handikaptır. Sollamakla zeminini göremediğiniz bir yüzeye hız artırarak gireceksiniz demektir.
5.Eğer araç sürücüsü normalden yavaş gidiyorsa motor sürücüsü çabuk karar verip hızlı bir geçiş yapacaktır. Ancak yavaş giden araç sürücüsü belkide sol tarafta döneceği yola bakmaktaydı ve aniden hızla sollama girişiminde bulunan motora doğru kırabilir.
Bunları hep aklınızda tutunuz. Risk faktörleri daha çoğaltılabilir.
Güvenli Sollama Tekniği:
Çift yönlü yollarda sollamak için orta çizgiyi karşı yönde geçmek en tehlikeli andır. Bu durumda kafadan bir başka araçla çarpışma ihtimali vardır. Bu yüzden ne zaman geçilip ne zaman geçilmeyeceğini bilmek zorundasınızdır. Burada kararınızı etkileyecek üç önemli unsur vardır,
• Hız,
• Süre,
• Mesafe.
Karşı tarafın hattında ne kadar az zaman harcarsanız bir kazaya karışma ihtimaliniz o kadar azalır. Yüksek hızlara çıkmak sizin daha çabuk sollama işlemini yapmanızı sağlar ancak burada tüm taraflar için geçerli bir panik, korku faktörü yükselmeye başlar. Bir aracı alçaktan uçan bir jet uçağı misali geçmek yada arka kasasının bir dekoru olmaya salise kala tekrar girdiğiniz hat içinde durmanın bu duruma şahit olan araç sürücülerinde yaratacağı ruh halini tahmin edebilirsiniz. Bu tip davranışlarda araç sürücüsünün şaşırarak, panik içinde ters tarafa kırıp yayaları öldürdüğü, diğer vasıtalarla zincirleme trafik kazalarına sebep olduğu durumlar çoktur. Yapılacak en doğru hareket süratinizi solladığınız aracın süratinin yeterince üzerinde, sollamaya yetecek bir seviyede tutmak olmalıdır.
Sollamak için yeterince uzun bir süreyi ve mesafeyi kendinize tanımalısınız. Ani, sıkışık ve kör sollamalardan yani hatalı sollamalardan kaçınmalısınız. Süratinizin sizi kurtardığı bir durum, sıradan yanında ailesiyle gitmekte olan bir sürücünün, bir ailenin sonunu getirebilir veya bazı fertlerini diğerlerinden ayırabilir.
Peki karşı hatta kalma sürenizi en aza indirmek aynı zamanda sollama süratinizi yeterince artırmakla nasıl mümkün olacaktır?
• Arkanızı ve ilerinizi, yol işaret, ikaz levha ve işaretlerini kontrol ediniz.
• Sinyal veriniz.
• Kendi hattınızın içinden hızlanmaya başlayınız.
• Hızlanmak için karşı hatta geçmiş olmayı beklemeyiniz.
• Sollamak için yeterli güvenli hıza ulaştığınızda sollayacağınız vasıtanın arkasından çıkınız.
• Solama işlemini yeterince çabuk yapın. Sinyal veriniz.
• Ve tekrar yerinize girerken sağ aynanızda solladığınız aracın tümünü açıkça görüyor olun. Sinyal veriniz.
• Tüm bu işlemlerin 6 saniye içinde tamamlanmış olması ideal olandır.
• Yolunuza mutlu bir şekilde devam ediniz.
Not: Şayet takipte kalmadan sollama durumuz varsa karşı hattın sağına çarpaz çıkılarak sollanacak vasıtanın tam orta bölümünden dönüş noktası olarak seçtiğiniz noktaya düz bir hatla, kavis yapmadan, girilir. Takipte kalma durumu varsa ki bu durumda karşı yönden gelen araçların geçmesi beklemektir, o zaman yol serbest olunca sollama hattına tam sağa dik bir açıyla çıkılır ve bu noktadan dönüş noktasına düz bir hat çizilerek geri dönüş yapılmış, sollama işlemi tamamlanmış olur.
Solladığınız vasıtaları geçerken onların sürücülerini başınızla göz göze gelmeden kibarca bir selam hareketi ile selamlamak, motorcuların aslında ne kadar kibar insanlar olduğunu, sanılanın aksine adrenalin bağımlısı psikopatlar olmadığını gösterecektir.
Sollamadan evvel bir plan yapmanız tavsiye edilir. Bilhassa sürekli virajlı, düz bölümleri çok kısa süren ve kör alanları çok olan yollarda bir planınızın olması şarttır. Takip ettiğiniz araçla aranızda bir mesafe bırakın ve viraj çıkışlarını gördüğünüzde gazlamaya başlayın. Şayet yol durumu sollamak için güvenliyse sollayın, güvenli değilse başka bir viraj çıkışına kadar bekleyin. Şayet bir dizi, çevreyi gezme süratinde giden araçların arkasında kalırsanız saç örgüsü sollamalar yapmaktansa bir müddet bir yerde durup yakıt ve ihtiyaç molası vermeyi ve beklemeyi tercih ediniz. Sorumluluk duygusu içinde hareket etme gücü en kıymetli güvenlik faktörüdür.
Çift sarı çizgiyi geçiyorsanız kararı size bırakırız. Güvenlik açısından ve kanun açısından çizgilerin rengi ne olursa olsun kesintisiz paralel çift çizgiyi geçerek sollamaya kalkmanın sonuçları hep aynıdır. Güvenli bir geçiş alanını beklemenizi öneririz. Motor güçlerinin artmasıyla geçişe uygun yerler azalmakta ve birbirinden uzaklaşmaktadır. Bir zamanlar geçişe uygun olan bazı yerler bu güç ve hız artışı yüzünden şimdi geçiş yasaklı bölgeler olmaktadırlar.
Son olarak ki en önemli konuda budur; geçişin güvenli olup olmadığına karar verecek olan sadece sizsinizdir. Asla bir arkadaşınızın arkasından kendiniz geçişin güvenli olup olmadığını görmeden karşı hatta geçmeyin, size geç diye işaret etse bile. Hayatınızı ortaya koyarken şartların başkalarınca tayin edilmesine izin veremezsiniz.
Yararlanılan Kaynaklar: İngiliz Datacraft (Genel Grafikler), David L. Hough (Sound Rider Dergisi) ve Sportrider Dergileri.
Yazar: Alpaslan Kuzucan